Koemelk is toch voor kalfjes en niet voor de mens? Melk maakt ons toch ziek? Is het drinken van koemelk überhaupt nog wel van deze tijd?
Dit soort vragen hoor ik de laatste tijd weer steeds vaker. Ik zet daarom graag wat dingen over lactose-intolerantie op een rijtje. Hoe zit het nu precies met die witte motor?

Wat is lactose?

We beginnen bij het begin: wat is lactose? Lactose is een suiker dat in melkproducten voorkomt. Het wordt daarom ook wel melksuiker genoemd. Goh. Lactose komt dus logischerwijs voor in de standaard melk, dat kan iedere malle Eppie wel bedenken. Daar blijft het alleen niet bij. Zo bevatten smeerkaas, smeltkaas, de meeste buitenlandse kazen, vla, pudding, pap, zuiveltoetjes, roomboter, crème fraîche en roomijs bijvoorbeeld ook allemaal melksuiker. En wist je dat lactose ook voorkomt in sommige soepen, sauzen en worstjes? Opvallend is echter wel dat zure melkproducten, zoals gewone yoghurt, kwark en karnemelk, dan weer veel minder lactose bevatten. Datzelfde geldt voor de Nederlandse (harde) kazen. Daar stond malle Eppie dan weer niet direct bij stil.
Hoe dan ook: melksuiker zit in best veel producten en wij Nederlanders zijn dol op deze lactosebommetjes. De laatste jaren klinken er echter ook meer negatieve geluiden over de witte botversterkers. Zo zouden steeds meer Nederlanders een lactose-intolerantie ontwikkelen. Dát aspect neem ik graag vandaag onder de loep.

Bierfabriek maakt ziek

De eerste belangrijke vraag is natuurlijk: wanneer ben je lactose-intolerant? Dat zit zo. Om lactose lekker te kunnen verteren hebben we het enzym lactase nodig. Lactase wordt in de dunne darmwand aangemaakt. Als er geen of niet voldoende lactase wordt aangemaakt, kan lactose in onze voeding niet goed verteerd worden. De lactose komt dan, huppakee, onverteerd in de dikke darm terecht. Dat is matig nieuws want de bacteriën in de dikke darm, de darmflora, gaan de lactose dan ‘vergisten’. Je wordt dus een soort bierfabriekje. Je kunt je voorstellen dat de buik dat niet zo chill vindt. Oftewel: er kunnen klachten ontstaan. We spreken dan van een lactose-intolerantie. 

Hier wel, daar niet

De volgende vraag is nu logischerwijs: hoe vaak komt lactose-intolerantie dan voor? Nou, eigenlijk best vaak. De cijfers lopen nogal uiteen maar we kunnen in ieder geval concluderen dat bij meer dan 80% van de wereldbevolking de productie van lactase geleidelijk afneemt na het derde levensjaar. In het Verre Oosten heeft bijna de gehele volwassen bevolking een heel lage of zelfs geen productie van lactase in de darm. Rond de Middellandse Zee is dat ongeveer 50% van de bevolking. In West-Europa en Noord-Amerika ligt dit percentage lager. Ruwe schattingen geven aan dat 1 op de 7 Nederlanders een lactose-intolerantie heeft.

Variatie is key

Is melk dan toch niet goed voor elk? Nee, eigenlijk niet. Al verschilt het dus wel per persoon en regio. Nederland komt vooralsnog relatief gunstig uit de test. Dat betekent overigens niet dat ik nu zeg: gooi jezelf vol met pakken melk. Waarom niet? Omdat melk sowieso een zwaar verteerbare eiwitbron is. Mijn voorkeur gaat dan eerder uit naar andere zuivelproducten, zoals yoghurt, karnemelk en kefir. Ik ben gek op gefermenteerd voedsel ja. En wist je dat er ook genoeg andere bronnen zijn waar je calcium uit kunt putten? Denk aan een portie vette vis, gedroogde vijgen, gekookte broccoli en rucola bijvoorbeeld. Uiteindelijk is bij alles wat je eet en drinkt variatie echt essentieel.

Trek aan de bel

Terug naar de lactose-intolerantie. Het komt immers óók hier in Nederland voor. En zoals ik al eerder schreef: er horen klachten bij en die zijn heel vervelend. Denk aan diarree, een opgeblazen gevoel, misselijkheid, obstipatie of winderigheid. Herken jij jezelf hierin? Dan zou het best zo kunnen zijn dat jouw lichaam die melksuikers niet zo tof vindt. HO! Gooi nu niet direct ál jouw melkproducten uit het raam, maar laat eerst de juiste diagnose stellen door een arts of deskundige. Er kan immers ook een andere oorzaak zijn van jouw klachten. Een onderzoek kan gedaan worden met bijvoorbeeld de lactose tolerantie test, een waterstof-ademtest of een eliminatie-provocatie test. Jeetje, wat een lekkere Scrabble woorden allemaal. Klinkt ingewikkeld, is het niet. Check vooral ook even de informatie op deze site. Bij klachten in ieder geval altijd aan de (koeien)bel trekken bij een deskundige. Klop gerust bij mij aan! 🙂

Het blijft leuk

Is de diagnose gesteld en blijk jij één van die kaaskoppen te zijn die lactose niet lekker trekt? Geen man over boord: ook zonder melksuiker is een heel leuk leven mogelijk. Er bestaan tegenwoordig zoveel lekkere en gezonde lactose-vrije producten. Denk aan sojakwark, kokosyoghurt of havermelk bijvoorbeeld. Daarbij helpt het ook enorm om de etiketten goed te bestuderen. Mijn advies is overigens wel écht om samen met een voedingsdeskundige jouw nieuwe eetpatroon samen te stellen. Zo voorkom je ook dat je bepaalde vitaminen en mineralen tekort komt doordat je eenzijdiger bent gaan eten. Mijn KICK-START pakket kan daarbij een eerste en betaalbare stap in de goede richting zijn.

Kortom: lactose is niet per definitie uit den boze, maar verdient wel de juiste diagnose. Good luck!